„Uratowane z potopu” fascynująca opowieść o historii, nauce i przygodzie
„Uratowane z potopu” to historia skarbów zaginionych 350 lat temu i wypraw, które latami ich poszukiwały. Ale przede wszystkim jest to fascynująca opowieść o przygodach kilku zapaleńców, którzy postanowili zobaczyć, co zostało po Szwedach w nurtach Wisły. Bo przecież coś musiało zostać, prawda?
Miecz koronacyjny polskiego króla leży na strychu zamku w Szwecji. Rękopisy Mikołaja Kopernika stoją na półkach w bibliotece w Uppsali. Jak do tego doszło, że w Sztokholmie są królewskie zbroje z polski, a w kościołach na szwedzkiej prowincji są polskie dzwony, ołtarze, chrzcielnice, ambony? Historia „Uratowanych z potopu” osnuta jest wokół trwającej cztery lata wyprawy na poszukiwanie skarbów. Zabytków, które szwedzcy żołnierze w XVII wieku zabrali z warszawskich rezydencji polskiego króla, włożyli na barki rzeczne i próbowali wywieźć do Szwecji. Jednak błędnie nawigowane jednostki wpadły na rzeczne głazy i zatonęły, a pamięć o wiezionych skarbach przybrała postać miejskiej legendy. Nikt nie wiedział, gdzie szukać bezcennego ładunku marmurów.
Autorzy książki – archeolog i historyk w osobie Huberta Kowalskiego oraz nurek i dziennikarz naukowy Marcin Jamkowski – rozpoczynają więc śledztwo. Ruszają do archiwów i pytają badaczy. Przeglądają listy króla Jana Kazimierza, księcia Radziwiłła i szwedzkiego feldmarszałka Wrangla. Pływają po rzece i sondują dno. Dostają nieoczekiwane podpowiedzi od stalinowskich biurokratów, zawodowych hydroakustyków i wiślanych nurków. Na końcu tej wyprawy, w której weźmie udział setka entuzjastów i wolontariuszy, z mętnego nurtu Wisły wyłaniają się zachwycające zabytki. Przy okazji pokazywania historii ich odnalezienia, autorzy opowiadają o mało znanych rozdziałach historii Europy.
Publikacji książki towarzyszy film dokumentalny w reżyserii Marcina Jamkowskiego i Konstantego Kulika pokazujący historię potopu szwedzkiego z zupełnie nieznanej perspektywy. Przedstawia, jak wyglądała XVII-wieczna Warszawa, jej pałace, zamki i dwory tuż przed najazdem. To jednak przede wszystkim przygodowy film dokumentalny o poszukiwaniu skarbów i popularnonaukowe kino o epickim rozmachu. Film miał światową premierę w Nowym Jorku w siedzibie elitarnego The Explorers Club. Narratorem filmu jest Kmicic – Daniel Olbrychski.
Hubert Kowalski
Doktor habilitowany nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Tradycji Antyku w Sztukach Wizualnych Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych i popularnonaukowych, opublikowanych m.in. w „Roczniku Warszawskim”, „Kronice Zamkowej” i „Kontekstach”. Zajmuje się recepcją kultury artystycznej starożytnej Grecji i Rzymu w sztuce polskiej XVIII i XIX wieku. Opiekun koła Naukowego Recepcji Antyku – Ars Antica w Instytucie Archeologii UW. Koordynator projektu Wisła – interdyscyplinarne badania dna rzeki. Inicjator ustawienia gipsowego posągu Uranii na kampusie UW. Stypendysta Miasta st. Warszawy w latach: 2010 i 2011 i 2012, Fundacji Lanckorońskich w Rzymie, Instytutu Warburga w Londynie oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Twórczości w dziedzinie „Opieka nad zabytkami” w 2014 r. Prezes Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych, wiceprezes Zespołu ds. Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych.
Marcin Jamkowski
Polski dziennikarz, podróżnik, fotograf i filmowiec. Absolwent Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego.
Od 1995 r.pracował w Gazecie Wyborczej jako dziennikarz działu nauki. Pisał artykuły z dziedziny chemii, paleontologii, antropologii, nowych technologii, sportów ekstremalnych, a także reportaże z wypraw wspinaczkowych i nurkowych.
W latach 2000-2007 związany z National Geographic Polska. Początkowo był autorem tekstów i zdjęć, potem zastępcą redaktora naczelnego, a w 2005 r. został redaktorem naczelnym miesięcznika. Kierował też polską edycją dwumiesięcznika „National Geographic Traveler”. Zrezygnował ze sprawowania tych funkcji i od lutego 2007 r. jest szefem firmy Adventure Pictures, niezależnym dziennikarzem naukowym i fotografem wyprawowym, współpracującym m.in. z National Geographic Polska, Focusem, Gazetą Wyborczą i Newsweekiem. W latach 2009-2010 jako stypendysta fundacji Knighta studiował na MIT i Harvardzie.
Interesuje się fotografią, filmowaniem, wspinaczką i nurkowaniem. Brał udział w wyprawach wspinaczkowych do Afryki (Maroko, Mali, Madagaskar) i wyprawie do źródeł Amazonki w Peru. Brał również udział w badaniu zatopionego wraku promu Estonia, podwodnych ruin greckiego miasta Nymphaion na Krymie oraz nieznanego żaglowca floty Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (VOC) w Sierra Leone. W 2004 r. kierował międzynarodową wyprawą na wrak okrętu Steuben. Jest członkiem The Explorers Club.
Wystąpił w filmie Dług – pojawił się w dwóch scenach jako instruktor wspinaczkowy, był też konsultantem scenariusza. Jest autorem książki „Duchy z głębin Bałtyku. Gustloff, Steuben, Goya” o badaniach bałtyckich wraków oraz współautorem książki reporterskiej „Stary, młodzi i morze” (z kpt. Jackiem Wacławskim). Pisał również fragmenty dzieł zbiorowych: „Symbole Polskie” oraz „Jak zrobić film górski – nieporadnik”. Nakręcił dwa krótkometrażowe wspinaczkowe filmy dokumentalne: „Wyżej niż gekony” i „Wyżej niż lemury” (nagroda Srebrna Cameratravel na festiwalu w Łodzi) oraz średniometrażowy film „No One’s Left Behind”, o poszukiwaniach w Kambodży trzech ostatnich ofiar Wojny Wietnamskiej (z Michaelem Barnesem) i „The Art of Sharing. Poland for World Heritage” (z Konstantym Kulikiem) na zlecenie UNESCO.
