Jak jesteś kelnerem, wszyscy ci się zwierzają.
Mogłem iść pracować jako ksiądz albo jako kucharz.
Zostałem kelnerem.
W 2014 roku wybuchła słynna afera taśmowa. Dzięki nagraniom kelnerów restauracji „Sowa i przyjaciele” prywatne rozmowy polityków wyciekły do mediów a przedstawiciele cichej i niezauważanej zwykle profesji znaleźli się na widelcu… Do tego kelnerzy stali się podejrzani. Bo kim w ogóle są ludzie, którzy podają nam jedzenie? Co sobie myślą, kiedy obserwują nas z boku i kiedy odchodzimy od stołu zwykle nie zostawiając napiwków? O czym opowiada kelnerom podczas lunchu warszawka, o czym studenci na imprezie, a o czym klienci domu publicznego? No i czy kelner jest nam jeszcze do czegoś potrzebny czy już możemy go zastąpić maszyną?
Justyna Pobiedzińska sprawdziła, jak to się dzieje, że przedstawiciele branży gastronomicznej poznają tyle tajemnic swoich klientów. Dotarła do kelnerów, którzy pracowali w najróżniejszych lokalach i częściach Polski, od lat 40. ubiegłego wieku po dzień dzisiejszy. Obsługiwali papieży i cesarzowe, morderców, dygnitarzy PZPR, terrorystów, celebrytów, a przede wszystkich tzw. zwykłych ludzi. Ich opowieści układają się barwną panoramę obyczajową Polski kilku dekad, a portret nas samych widzianych oczami kelnerów równie często bawi i wzrusza, co zawstydza.
Najwięcej o naszym społeczeństwie wiedzą z pewnością barmani, spowiednicy oraz kelnerzy. Wszystkich ich obowiązuje tajemnica zawodowa, jednak pracownikom gastronomii nie grozi ekskomunika za jej złamanie. W związku z tym Justynie Pobiedzińskiej udało się namówić na zwierzenia kelnerki i kelnerów, barmanki i barmanów z restauracji, barów, hoteli oraz lupanarów, miejsc wykwintnych i całkiem podrzędnych, odwiedzanych przez beau monde i tak zwany element. Wyszło z tego dzieło pasjonujące, będące nie tylko rodzajem polskiej kroniki gastronomicznej ostatnich lat kilkudziesięciu, lecz również zapisem zmian społecznych, jakie wówczas nastąpiły.
Robert Makłowicz
Justyna Pobiedzińska jest absolwentką Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; dziennikarką, reporterką, scenarzystką. „Napiwku nie będzie” to jej książkowy debiut.
