„Tylko one. Polska sztuka bez mężczyzn” Sylwii Zientek to dwadzieścia pogłębionych portretów artystek tworzących i żyjących na przestrzeni 250 lat. Wybitne i podziwiane, ale też nieodkryte i zapomniane. Artystki, bez których nie byłoby polskiej sztuki.
Kobiety są przywódczyniami krajów, architektkami, pracują naukowo, prowadzą ciężarówki i latają w kosmos. Jednak ich dzieła stanowią ledwie ułamek zbiorów najważniejszych muzeów. Tymczasem kobiety zajmują się sztuką co najmniej od antyku. Od początku było ich znacznie mniej niż artystów mężczyzn, deprecjonowano ich działalność, prawo kazało im podporządkować się ojcu czy mężowi. Ale tworzyły równolegle z mężczyznami. Przełom nastąpił pod koniec XIX wieku, gdy kobietom dano dostęp do edukacji artystycznej. Do dziś każda musi utorować sobie drogę w zdominowanym przez mężczyzn świecie. Ich upór i wytrwałość mogą być inspiracją dla innych.
„Tylko one” Sylwii Zientek to kolejna książka, która zaznacza obecność polskich kobiet w sztuce. Jej bestsellerowe „Polki na Montparnassie” to nieznane historie polskich malarek w legendarnej dzielnicy Paryża. Natomiast oparta na faktach powieść „Lunia i Modigliani„, to historia Luni Czechowskiej, ubogiej i nieśmiałej emigrantki z Paryża, która przeistoczyła się w modelkę, muzę i powiernicę Amedea Modiglianiego.
Nie da się powiedzieć nic innego o tej książce jak to, że jest rewelacyjna. Sylwia Zientek przeszukuje dla nas archiwa, odwiedza muzea, analizuje, pyta. Jest bezlitosna w tropieniu faktów i czuła w ich opisywaniu. Ta książka jest jak spacer, z którego nie chce się wracać.
Angelika Kuźniak
